Terk Edilme Şeması

Şemalar çocukluk dönemi yaşantılarımızdan köken alan ve yetişkinlikte varlığını sürdürmeye devam eden temel inançlardır demiştik. Terk edilme şeması ise kişinin sevdiği kişiler tarafından terk edileceğine ilişkin yoğun endişe yaşamasıyla kendisini gösterir. Eğer terk edilme şemanız var ise sevdiğiniz insanların sizi terk edeceğine veya öleceklerine, sonsuza kadar yalnız kalacağınıza ilişkin çok temel bir inancınız vardır.

Kişi ilişki ne kadar iyi giderse gitsin, hiçbir neden yokken sonunda ilişkinin bir şekilde biteceğine inanır. Terk edilme şemasına sahip kişilerin kısa ayrılıklara tahammülleri azdır. Bu ayrılıklarda ilişkinin eskisi gibi devam edeceğine inanmazlar, güvenemezler. Partnerinden sürekli terk edilmeyeceğine dair onay beklerler. Kişi, aşırı hassastır ve en masum ifadelerden bile terk edileceği anlamı çıkarır. Gerçek bir kayıp veya terk edilme ihtimal olmasa bile uzaklaşma hissedilen her şey bu şemayı tetikleyebilir.

Bu terk edilme korkusu kişinin davranışlarında kendini gösterir ve çoğunlukla kendini doğrulayan kehanet ortaya çıkar, yani terk edilme. Terk edilme şeması olan kişiler partnerlerini kendisinden uzaklaştırmaya itecek davranışlar geliştirebilir. En küçük tartışmalar terk edilme tehdidi gibi algılanacağından büyük sorunlar haline gelir, eşlerine ‘Beni terk edeceğini biliyorum?’, ‘Beni özlemiyorsun’, ‘Beni sevmiyorsun’, ‘Ayrı kalacağımız için mutlusun’ gibi suçlamalarda bulunabilirler. Yalnızlığa tahammül edemezler, çünkü yalnız kaldıklarında yine terk edilmişlik hissiyle baş başa kalacaklarından kendilerini, depresif veya kaygılı hissederler. Özellikle terk edilme şemasının bağımlılık şemasıyla birlikte görüldüğü durumlarda kişi bir terk edilme, kayıp durumunda hızlıca bağlanacak yeni bir partner bulmak konusunda oldukça yeteneklidir. Hatta bazı insanların terk edilmeye karşı tedbir amacıyla ‘partneri onu terk etmeden(!)’ ilişkiyi sonlandırdığı da yaygın bir şekilde görülmektedir.

Terk edilme şemanız var ise,

· Öncelikle bu şemanın gelişmesine neden olan çocukluk yaşantılarınızla bağlantı kurun. Örneğin erken dönemde ebeveynlerden birinin kaybı, ya da uzun süreli ayrı kalmak, çok küçük yaşta yatılı okula gönderilmek, annenin duygusal dalgalanmalar göstermesi (depresif, aşırı öfkeli, soğuk, mesafeli vb…) ya da ebeveynler tarafından aşırı korunmanız, hiçbir zorlukla tek başınıza başa çıkmayı öğrenmemiş olmanız terk edilme şemanızın oluşumda rol oynamış olabilir.

· Terk edilmeyle ilgili duygularınızı gözlemleyin. Hangi durumlarda aktif hale geliyor. Davranışlarınız, düşünceleriniz nasıl gelişiyor, fark edin.

· Eski ilişkilerinizi gözden geçirin. Benzer örüntüleri daha önce de yaşayıp yaşamadığınızı sorgulayın. Şemalar eş seçimimizi ve ilişki kurma tarzımızı şekillendirdiği için benzer örüntülerin olması muhtemeldir.

· Size çok çekici gelse bile bağlanmayan, tutarsız, kararsız eşlerden kaçının. Size çekici gelmelerinin sebebi şemanızın devamına katkı sağlayacak olmalarıyla ilgilidir.

· Bağlanan, tutarlı, duygusal ihtiyaçlarınıza cevap veren bir eş bulduğunuz zaman ona güvenin ve ilişkiye şans verin. Güvenli, sağlıklı ilişkiler kişinin uyumsuz şemalarını iyileştirici rol oynarlar.